เรื่อง “คัน คัน” / โดย ศ.พญ.กนกวลัย กุลทนันทน์

• Tweet
• 

คอลัมน์ : พบหมอศิริราช
ผู้เขียน : ศ.พญ.กนกวลัย กุลทนันทน์

อาการคันเป็นกลุ่มอาการทางผิวหนังที่พบได้บ่อย และมักนำไปสู่การแกะเกา โดยผู้ป่วยที่มีอาการคันอาจมีผื่นผิวหนังร่วมด้วยหรือไม่มีก็ได้ อาการคันอาจเป็นเพียงเฉพาะที่หรือเป็นทั่วทั้งตัว และอาจส่งผลเสียต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้ เช่น ทำให้เสียสมาธิ รบกวนการทำงาน การนอน หรือส่งผลเสียทางด้านจิตใจ ผู้ป่วยที่มีการแกะเกามากอาจมีการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนบริเวณผิวหนังตามมาได้ด้วย

อาการคันแบ่งเป็น 2 กลุ่มคือ อาการคันเฉียบพลัน คือมีอาการคันมาไม่เกิน 1 สัปดาห์ และอาการคันเรื้อรัง คือมีอาการเป็นมานานเกิน 1 สัปดาห์ถึงหลายเดือน

อาการคันนั้นเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีอาการคันเรื้อรังอาจเกิดจากภาวะผิวแห้ง จากอายุที่มากขึ้น จากอากาศ หรือจากโรคผิวหนังต่างๆ เช่น โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง โรคผิวหนังอักเสบ โรคลมพิษ โรคสะเก็ดเงิน ผื่นจากแมลงกัดต่อย ยุงกัด การติดเชื้อราที่ผิวหนัง โรคหิด บางรายอาจเกิดจากการแพ้สารที่สัมผัสผิวหนัง

นอกจากนี้อาจเกิดจากโรคทางระบบอื่นๆของร่างกาย เช่น ภาวะไตวายเรื้อรัง ภาวะดีซ่าน โรคตับอักเสบเรื้อรัง โรคเบาหวาน ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ โรคมะเร็งเม็ดเลือด หรือเกิดจากยาที่รับประทาน เป็นต้น โรคทางระบบประสาทบางโรคอาจทำให้คันได้ เช่น โรคปลายประสาทอักเสบจากงูสวัด โรคเนื้องอกในสมอง เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม สาเหตุนี้พบไม่มากนัก ผู้ป่วยบางรายอาการคันอาจเกิดจากสาเหตุทางจิตใจ เช่น คิดว่ามีพยาธิไชตามผิวหนังตัวเอง ผู้ป่วยโรคย้ำคิดยำทำ หรือมีภาวะซึมเศร้า

ผู้ป่วยบางรายอาจมีสาเหตุของอาการคันหลายอย่างร่วมกันได้ อย่างไรก็ตาม แม้ว่าแพทย์จะได้ตรวจหาสาเหตุต่างๆแล้วก็อาจไม่สามารถหาสาเหตุที่ชัดเจนได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ป่วยที่มีเพียงอาการคันโดยปราศจากผื่นผิวหนัง

สำหรับการรักษาอาการคัน แบ่งเป็น การรักษาแบบจำเพาะ ผู้ป่วยบางรายอาจต้องมีการตรวจเพิ่มเติมทางห้องปฏิบัติการเพื่อหาสาเหตุของอาการคันให้พบ และหลีกเลี่ยงหรือกำจัดสาเหตุดังกล่าว โดยแพทย์จะพิจารณาให้การรักษาตามความเหมาะสม เช่น การใช้ยาทาประเภทสเตียรอยด์หรือยาทาลดการอักเสบชนิดอื่นๆในผู้ป่วยที่สาเหตุของอาการคันเกิดจากผื่นผิวหนังอักเสบ การใช้ยาทากำจัดเชื้อราหรือเชื้อหิดในผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อดังกล่าวที่ผิวหนัง การให้ยาที่จำเพาะต่ออาการคันจากโรคบางชนิด เช่น ภาวะดีซ่าน โรคไตวายเรื้อรัง หรือจากสาเหตุทางระบบประสาท

ในผู้ป่วยบางรายที่มีภาวะเครียดหรือมีอาการคันจนนอนไม่หลับ แพทย์อาจพิจารณาให้ยาต้านภาวะซึมเศร้า และการรักษาแบบประคับประคองเพื่อระงับอาการคัน เช่น ยาต้านฮิสตามีนชนิดรับประทาน ซึ่งแพทย์จะพิจารณาให้ยาตามความเหมาะสม ทั้งต่อตัวโรคและต่อการตอบสนองของผู้ป่วยแต่ละราย การใช้ยาทาเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นของผิวหนังในผู้ป่วยที่เป็นโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังและผู้ป่วยที่มีผิวแห้ง การฉายแสงอาทิตย์เทียมซึ่งใช้ในบางภาวะ เช่น โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง โรคสะเก็ดเงิน และภาวะไตวายเรื้อรังที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบปรกติ พฤติกรรมบำบัด เพื่อลดอาการเครียด และควบคุมพฤติกรรมการเกา

ในผู้ป่วยที่มีอาการคัน การปฏิบัติตัวเป็นสิ่งสำคัญ เช่น ตัดเล็บให้สั้น หลีกเลี่ยงการแกะเกาบริเวณผิวหนัง เนื่องจากจะทำให้เกิดผิวหนังอักเสบหรือการติดเชื้อแบคทีเรียและโรคอาจจะเป็นมากขึ้นได้ ใช้สบู่อ่อนๆ ใช้โลชั่นทาผิว เพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่ผิวหนัง

หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อผ้าขนสัตว์ ผ้าเนื้อหยาบ ซึ่งอาจระคายเคืองและกระตุ้นให้เกิดอาการคันเพิ่มมากขึ้นได้ ควรใส่เสื้อผ้าที่โปร่งสบาย ไม่รัด ทำจิตใจให้ผ่อนคลาย ไม่เครียด และใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์ เพื่อควบคุมอาการคันและรักษาโรคที่เป็นสาเหตุของอาการคัน

You must be logged in to post a comment Login