การบริจาคเกล็ดเลือด / โดย พญ.กุลวรา กิตติสาเรศ

• Tweet
• 

คอลัมน์ : พบหมอศิริราช

ผู้เขียน : พญ.กุลวรา กิตติสาเรศ โรงพยาบาลศิริราช

(โลกวันนี้วันสุข วันที่ 15-22 มิถุนายน 2561)

เนื่องจากมีผู้ป่วยจำนวนมากที่มีความจำเป็นต้องใช้เกล็ดเลือดในการรักษาโรค ถ้ามีความประสงค์และสนใจร่วมบริจาคเกล็ดเลือดจะต้องทำอย่างไร และผู้บริจาคควรมีคุณสมบัติอย่างไร มารับทราบรายละเอียดกัน

เกล็ดเลือด เป็นเซลล์เม็ดเลือดชนิดหนึ่ง มีขนาดเล็กมาก แต่มีความสำคัญต่อร่างกายอย่างยิ่ง เพราะทำให้เลือดแข็งเป็นลิ่ม และอุดรอยฉีกขาดของเส้นเลือดเวลาที่ถูกของมีคมบาด มีอายุในการทำงานประมาณ 7 วัน ถ้ามีภาวะเกล็ดเลือดต่ำมากจะทำให้เลือดออกง่าย และมีหลายโรคที่ทำให้เกล็ดเลือดต่ำ เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคไขกระดูกฝ่อ โรคติดเชื้อบางชนิด เช่น ไข้เลือดออก เป็นต้น รวมถึงผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัดใหญ่ เช่น ผ่าตัดในช่องอก ผู้ป่วยเหล่านี้มีโอกาสที่จะมีเลือดออกจนเสียชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาด้วยเกล็ดเลือดอย่างทันท่วงที และยังไม่มีการรักษาอื่นใดในปัจจุบันที่สามารถทดแทนการรักษาโดยการให้เกล็ดเลือดได้

เกล็ดเลือดสามารถปั่นแยกจากการบริจาคเลือดทั่วไป โดยทั่วไปผู้ป่วย 1 ราย ต้องการเกล็ดเลือดจากผู้บริจาคเลือดทั่วไป 6 คนต่อการรับการรักษาด้วยเกล็ดเลือด 1 ครั้ง และเกล็ดเลือดมีอายุเพียง 5 วันเท่านั้น ในปัจจุบันนอกเหนือจากการบริจาคเลือดโดยทั่วไปแล้ว ยังมีการบริจาคเลือดชนิดพิเศษซึ่งผู้บริจาคสามารถบริจาคเฉพาะเกล็ดเลือดได้ โดยจะต้องบริจาคผ่านเครื่องแยกเซลล์อัตโนมัติ โดยเครื่องจะแยกเกล็ดเลือดและนำไปเก็บในถุงเพื่อเตรียมให้ผู้ป่วย แล้วคืนส่วนประกอบของเลือดอื่นๆกลับคืนสู่ร่างกายของผู้บริจาคเลือด ดังนั้น จะได้เกล็ดเลือดที่มีความเข้มข้น โดยที่ผู้บริจาคสูญเสียเลือดปริมาณน้อย การบริจาคเกล็ดเลือดวิธีพิเศษนี้ เกล็ดเลือดจากผู้บริจาค 1 คน สามารถนำไปให้ผู้ป่วยที่ต้องการเกล็ดเลือดได้ 1-2 รายในการบริจาคเพียงครั้งเดียว หากผู้ป่วยได้รับเกล็ดเลือดจากผู้บริจาคเพียงคนเดียวย่อมดีกว่า ซึ่งจะมีความปลอดภัยกว่าการได้รับจากหลายคนรวมกัน เพราะลดอัตราเสี่ยงการติดเชื้อและการเกิดปฏิกิริยาจากการรับเกล็ดเลือด เช่น มีไข้ หนาวสั่น

ผู้ที่ต้องการบริจาคเกล็ดเลือดต้องมีคุณสมบัติเหมือนผู้บริจาคเลือดโดยทั่วไป กล่าวคือ ต้องมีสุขภาพแข็งแรง ไม่มีพฤติกรรมเสี่ยงที่จะติดเชื้อ HIV และต้องมีคุณสมบัติเพิ่มเติมคือ ไม่ได้รับประทานยาต้านเกล็ดเลือด วันที่มาบริจาคเกล็ดเลือดจะต้องพักผ่อนอย่างเพียงพอ รับประทานอาหารมาก่อน โดยหลีกเลี่ยงอาหารมันซึ่งจะทำให้สีของเกล็ดเลือดผิดปรกติได้ ผู้บริจาคเกล็ดเลือดจะได้รับการเจาะเลือดเหมือนกับการบริจาคเลือดทั่วไป แต่สายรองเลือดที่ต่อจากเข็มจะนำเลือดไปผ่านการปั่นในเครื่องแยกเซลล์อัตโนมัติแทนการต่อลงถุงตามธรรมดา ใช้ระยะเวลาในการบริจาคประมาณ 1-2 ชั่วโมง บริจาคได้ทุก 2-4 สัปดาห์ แต่ไม่เกิน 24 ครั้งต่อปี และค่าเกล็ดเลือดไม่ต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนด

หลังการบริจาคเกล็ดเลือดของผู้บริจาคจะลดต่ำลงเล็กน้อยแต่ยังอยู่ในเกณฑ์ปรกติ และกลับสู่ระดับเดิมของผู้บริจาคได้ภายใน 72 ชั่วโมง อย่างไรก็ตาม ในช่วง 24 ชั่วโมงแรก ผู้บริจาคเกล็ดเลือดต้องปฏิบัติตัวเหมือนผู้บริจาคเลือดทั่วไปคือ หลีกเลี่ยงการยกของหนักหรือออกแรงโดยใช้แขนข้างที่ถูกเจาะเลือด ดื่มน้ำเพิ่มขึ้น หลีกเลี่ยงสถานที่แออัดและอากาศร้อน หากรู้สึกผิดปรกติให้รีบนั่งหรือนอนลงเพื่อลดอุบัติเหตุจากการหน้ามืดเป็นลม

ทั้งนี้ ผู้ที่มีความประสงค์จะบริจาคเลือดสามารถบริจาคได้ที่ ห้องรับบริจาคเลือด ตึก 72 ปี ชั้น 3 โรงพยาบาลศิริราช ในวันจันทร์-วันศุกร์ เวลา 08.30-18.00 น. หรือวันหยุดราชการและวันหยุดนักขัตฤกษ์ เวลา 08.30-16.00 น. สอบถามเพิ่มเติมโทร.0-2419-8081, 0-2419-7492 ต่อ 123, 128 นอกจากนี้ยังมีหน่วยรับบริจาคเลือดเคลื่อนที่เป็นหมู่คณะให้บริการในวันเวลาราชการ โทร.0-2419-8081, 0-2419-7492 ต่อ 110, และ 08-7944-0817

You must be logged in to post a comment Login