เจ๊งแน่โครงการรถไฟฟ้าขอนแก่น!

• Tweet
• 

คอลัมน์ โลกอสังหาฯ “เจ๊งแน่โครงการรถไฟฟ้าขอนแก่น!

โดย ดร.โสภณ พรโชคชัย

(โลกวันนี้วันสุข วันที่ 27  กรกฏาคม- 3 สิงหาคม 2561)

อันที่จริงผมควรร่วมอนุโมทนาสาธุกับความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ของท้องถิ่นในจังหวัดขอนแก่นที่พยายามจะสร้างรถไฟฟ้าหรือระบบขนส่งมวลชนในจังหวัดภูมิภาคเอง แต่ผมขอบอกด้วยความรักและห่วงใยในฐานะที่เคยไปอยู่เมื่อปี 2523

โครงการรถไฟฟ้ามวลเบาขอนแก่นนี้คาดว่าจะมีระยะทาง 22.6 กิโลเมตร ใช้งบประมาณลงทุน 15,000 ล้านบาท เทียบไม่ได้เลยกับเงินประเดิมที่ร่วมลงขัน แถมยังคิดจะใช้ที่ดิน 200 ไร่ของสถานีวิจัยข้าวขอนแก่น (https://bit.ly/2IuALA6) รวมทั้งทรัพย์สินอื่นของทางราชการ แต่ไม่มีการคิดเป็นต้นทุนด้วยหรืออย่างไร ถ้ารวมต้นทุนอื่นๆด้วย ต้นทุนอาจสูงกว่านี้มากก็เป็นไปได้ ถ้าเป็นเช่นนั้นความเป็นไปได้ทางการเงินจะมีจริงหรือไม่สำหรับโครงการนี้ เป็นสิ่งที่ต้องพิจารณาให้รอบคอบ ไม่เช่นนั้นอาจเป็นแค่การสร้างเส้นทางอำนวยความสะดวกและเพิ่มมูลค่าให้กับกลุ่มทุนใหญ่ในพื้นที่หรือไม่

การก่อสร้างรถไฟฟ้าสายนี้บนถนนมิตรภาพโดยใช้เกาะกลางถนนแบบไม่ยกระดับในช่วงต้นมีความเป็นไปได้หรือไม่เพียงใด พื้นที่คูน้ำกลางถนนก็ค่อนข้างแคบถ้าเทียบกับการวางรางรถไฟฟ้าทั้งขาไปและกลับ ถนนมิตรภาพก็มีขนาด 2 ช่องทางจราจรในแต่ละทิศทาง แสดงว่าหากไม่ต้องการเบียดเบียนทางหลวงสำคัญของภาคอีสานเส้นนี้ก็ต้องขยายถนนมิตรภาพออกไปให้มีขนาด 10 ช่องทางจราจรคล้ายในตัวเมืองขอนแก่น ไม่ทราบว่าภาคส่วนที่เกี่ยวข้องได้เตรียมงบประมาณในส่วนนี้ที่จะสร้างผลกระทบต่อภาพรวมของแผ่นดินหรือไม่

อาจกล่าวได้ว่าผู้ใช้บริการคงมีจำนวนไม่เพียงพอ เทศบาลนครขอนแก่นมีขนาด 46 ตร.กม. มีประชากร (พ.ศ. 2560) ทั้งหมด 120,143 คน มีความหนาแน่นของประชากรเพียง 2,612 คน/ตร.กม. เท่านั้น (https://bit.ly/2MsAcJo) ยิ่งในเขตเทศบาลหรือเมืองเล็กๆอื่นๆโดยรอบยิ่งมีความหนาแน่นต่ำกว่านี้ โอกาสที่จะมีผู้ใช้ระบบรถไฟฟ้ามวลเบาซึ่งวิ่งเพียงเส้นทางเหนือใต้จึงน่าจะมีน้อยมาก

ถ้าเทียบกับเทศบาลตำบลไทรม้าซึ่งเป็นเทศบาลเล็กๆในจังหวัดนนทบุรีที่มีรถไฟฟ้าสายสีม่วงวิ่งผ่าน จะพบว่าเทศบาลแห่งนี้มีความหนาแน่นของประชากรประมาณ 2,725 คน/ตร.กม. (https://bit.ly/2lznflA) ซึ่งสูงกว่าของเทศบาลนครขอนแก่น ยิ่งถ้าเทียบกับเทศบาลเมืองบางบัวทองก็จะพบว่าเทศบาลแห่งนี้มีความหนาแน่นของประชากรถึง 3,729 คน/ตร.กม. (https://bit.ly/2yLRq2D) ถึงขนาดนั้นแล้วรถไฟฟ้าสายสีม่วงยังหาผู้โดยสารขึ้นได้ยากยกเว้นช่วงเวลาเร่งด่วนเท่านั้น

ด้วยเหตุนี้จึงอาจกล่าวได้ว่าความสำเร็จของโครงการรถไฟฟ้ามวลเบาขอนแก่นน่าจะมีน้อย ยิ่งกว่านั้นรายได้ของประชากรในจังหวัดขอนแก่นย่อมน้อยกว่ารายได้ของประชากรในจังหวัดนนทบุรีเป็นอย่างมาก โอกาสที่จะมีผู้ใช้รถไฟฟ้าจึงมีจำกัดไปด้วย สำหรับประชาชนผู้มีรายได้น้อยการสัญจรระหว่างเทศบาลตำบลท่าพระถึงตัวเมืองขอนแก่นอาจใช้ระบบขนส่งมวลชนท้องถิ่น รถไฟ หรือรถประจำทางระหว่างเมือง ซึ่งน่าจะมีค่าโดยสารต่ำกว่า แม้จะใช้เวลามากกว่าบ้างเล็กน้อย ผู้มีรายได้น้อยย่อมให้ความสำคัญค่าของเงินมากกว่าค่าของเวลา

ความเป็นไปได้ของการสร้างรถไฟฟ้าในเมืองในจังหวัดภูมิภาค เช่น ขอนแก่น ก็คือการเพิ่มความหนาแน่นของประชากร ด้วยการกำหนดให้พื้นที่ใจกลางเมืองสามารถสร้างได้สูง และมีสัดส่วนพื้นที่ก่อสร้างกับพื้นที่ดิน (Floor Area Ratio : FAR) สูงขึ้นเป็น 10-20 เท่าของพื้นที่ดิน เพื่อให้ประชาชนอยู่ร่วมกันในเขตเมือง ไม่ไปรุกพื้นที่ชนบทรอบนอก และทำให้มีจำนวนผู้โดยสารรถไฟฟ้าพอเพียงนั่นเอง ถ้าจำนวนผู้ใช้บริการน้อยเกินไปก็จะประสบภาวะขาดทุน และเป็นเพียงการลงทุนเพื่อกลุ่มทุนที่มีทรัพย์สินอยู่ตามแนวรถไฟฟ้าเท่านั้น

อีกประการหนึ่งรัฐบาลหรือส่วนท้องถิ่นควรมีมาตรการจัดเก็บภาษี เช่น ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง และภาษีมูลค่าเพิ่มจากการขายทรัพย์สิน เพราะเมื่อมีรถไฟฟ้า มูลค่าทรัพย์สินตามเส้นทางและรอบๆสถานีรถไฟฟ้าก็จะเพิ่มสูงขึ้นกว่าในบริเวณอื่น เจ้าของทรัพย์สินเหล่านั้นก็ควรเสียภาษีประจำปีเพิ่มมากขึ้น เพื่อไม่เป็นการเอาเปรียบสังคม และเมื่อมีการซื้อขายก็ควรเก็บภาษีจากกำไรสัก 20% เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นหรือบำรุงรักษารถไฟฟ้าของท้องถิ่นนั้นๆนั่นเอง ถ้าไม่มีการเก็บภาษีเหล่านี้ก็ยิ่งเกิดความเหลื่อมล้ำในสังคม

ยิ่งกว่านั้นสำหรับโครงการนี้รัฐบาลก็ได้โอกาสหาเสียง ขายความคิดสมาร์ทซิตี้ (Smart City) ให้ผู้คนได้เอาไปเล่นต่อกันอย่างสนุกสนาน ทั้งที่สมาร์ทซิตี้ที่แท้จะเกิดขึ้นไม่ได้เลยหากประชากรในท้องถิ่นยังอยู่กันอย่างกระจัดกระจาย จะไปไหนกันแต่ละทีต้องใช้รถส่วนตัว ถ้าแต่ละท้องถิ่นชุมชนยังไม่สามารถประคับประคองกันเอง (Self Sustained) ได้ จะเกิดเป็นสมาร์ทซิตี้ได้อย่างไร

ผมก็อยากให้มีรถไฟฟ้าในเมืองภูมิภาคทั่วประเทศเพื่อกระจายความเจริญ แต่พึงคิดให้รอบคอบนะครับ

You must be logged in to post a comment Login