รหัสลับจดหมายรัก

On March 8, 2019

คอลัมน์ : ร้ายสาระ

ผู้เขียน : ศิลป์ อิศเรศ

(โลกวันนี้วันสุข ประจำวันที่ 8-15 มีนาคม 2562)

ในสมัยที่ยังไม่มีโทรศัพท์มือถือและอินเทอร์เน็ต การเขียนจดหมายส่งถึงคนรักเป็นเรื่องปรกติที่ใครๆก็ทำกัน แต่การเขียนจดหมายส่งถึงคนรักที่มีดีกรีเป็นถึงนักฟิสิกส์ระดับโลกจะทำแบบธรรมดาไม่ได้ ต้องมีอะไรพิเศษสักหน่อยด้วยการเขียนจดหมายเข้ารหัส ร้อนถึงหน่วยงานความมั่นคงแห่งชาติต้องขอให้ผู้ส่งจดหมายบอกวิธีถอดรหัสมาด้วย

ริชาร์ด ไฟน์แมน เป็นนักฟิสิกส์ที่ทรงอิทธิพลที่สุดในโลกคนหนึ่งของศตวรรษที่ 20 เขาเป็นหนึ่งในนักวิทยาศาสตร์ที่เข้าร่วมทำงานวิจัยระเบิดปรมาณูในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายใต้ชื่อโครงการแมนฮัตตัน

สมัยเรียนมัธยมปลายริชาร์ดศึกษาที่โรงเรียนมัธยมฟาร์ร็อคอเวย์ รัฐนิวยอร์ก เขาพบกับอาร์ลีน กรีนบาม สาวน้อยวัยไล่เลี่ยกัน และรู้สึกถูกอกถูกใจ ช่วงเวลานั้นริชาร์ดเริ่มสนใจวิชาวิทยาศาสตร์ ขณะที่อาร์ลีนสนใจวิชาปรัชญาและศิลปศาสตร์ ริชาร์ดจึงลงเรียนวิชาศิลปะควบคู่ไปด้วยเพื่อที่จะได้พบหน้าอาร์ลีนบ่อยๆ

ริชาร์ดหมายมั่นว่าจะได้ครองคู่กับอาร์ลีน เมื่อเข้าเรียนระดับมหาวิทยาลัยริชาร์ดให้สัญญาว่าจะแต่งงานกับเธอทันทีที่เรียนจบ แต่ขณะที่ความรักกำลังบ่มเพาะนั้น จู่ๆอาร์ลีนก็ล้มป่วยลงด้วยโรคปริศนา แพทย์ไม่สามารถระบุได้ว่าเธอเป็นโรคอะไร รู้แต่ว่ามีก้อนเนื้อที่บริเวณลำคอ ทำให้สงสัยว่าจะเป็นโรคไทรอยด์เป็นพิษ

โรคปริศนา

ริชาร์ดหัวเสียมากที่แพทย์ไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่าอาร์ลีนป่วยเป็นโรคอะไรกันแน่ เขารบเร้าให้แพทย์เฝ้าดูอาการอาร์ลีนอย่างใกล้ชิด ใช้เครื่องมือวิทยาศาสตร์วินิจฉัยอาการของโรค ช่วงเวลาเดียวกันนั้นเองอาการบวมที่ลำคอของอาร์ลีนก็ยุบหายลงไปเฉยๆเหมือนกับตอนที่มันโผล่มา

ริชาร์ดโล่งใจได้เพียงไม่กี่วันเท่านั้น แต่แล้วจู่ๆอาร์ลีนก็ล้มป่วยอีกครั้งโดยที่แพทย์ก็ไม่เข้าใจว่าเธอป่วยด้วยโรคอะไรจึงไม่รู้ว่าจะรักษาอย่างไร แพทย์ได้แต่บอกกับพ่อแม่ของอาร์ลีนว่าให้เตรียมตัวเตรียมใจ เพราะเธอป่วยเป็นโรคประหลาดที่ทีมแพทย์ก็ไม่รู้ว่าโรคอะไรกันแน่ แต่กำชับว่าอย่าบอกให้คนไข้รู้ตัวเพราะจะทำให้เธอหมดกำลังใจ

ริชาร์ดใจแทบสลาย เขาบอกอาร์ลีนว่าเธอป่วยเป็นโรคต่อมน้ำเหลืองโต พยายามปลอบใจแฟนสาวโดยบอกว่าไม่ว่าเธอจะป่วยด้วยโรคร้ายแรงแค่ไหนเขาก็จะอยู่เคียงข้างเธอ ต่อสู้โรคร้ายไปด้วยกันกับเธอ ช่วงเวลานี้เองริชาร์ดเขียนจดหมาย “อำลาอาลัยคนรัก” โดยวางแผนว่าจะมอบจดหมายนี้กับอาร์ลีนทันทีที่เธอทราบความจริง โดยหวังว่าอาร์ลีนจะให้อภัยที่เขาโกหก

แพทย์ปล่อยตัวให้อาร์ลีนกลับบ้าน ไม่มีประโยชน์อะไรที่จะให้เธอนอนที่โรงพยาบาล เพราะแพทย์ไม่รู้จะรักษาอย่างไร ขณะที่ริชาร์ดประคองอาร์ลีนไปนอนพักผ่อนที่ชั้นบนของบ้าน อาร์ลีนได้ยินเสียงแม่ของเธอร้องไห้สะอึกสะอื้นอยู่ที่ชั้นล่าง เธอจึงคาดคั้นริชาร์ดจนเขาต้องสารภาพความจริงและยื่นจดหมายอำลาอาลัยคนรักให้กับเธอ พร้อมกับขอเธอแต่งงาน

โล่งใจ แต่ร้ายยิ่งกว่า

ปี 1939 ริชาร์ดจบการศึกษาระดับปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัยเอ็มไอทีด้วยคะแนนเต็มทุกวิชา เขาศึกษาต่อระดับปริญญาโทในสาขาฟิสิกส์ที่มหาวิทยาลัยพรินซ์ตัน ทางมหาวิทยาลัยได้ยินข่าวว่าริชาร์ดจะแต่งงานจึงเตือนว่าหากแต่งงานเขาจะถูกระงับทุนการศึกษา เพราะเป็นเงื่อนไขของการให้ทุน การแต่งงานจะทำให้นักศึกษาขาดสมาธิ ไม่สามารถทำการศึกษาเล่าเรียนได้อย่างเต็มที่อย่างที่ควรจะเป็น

ริชาร์ดคิดหนัก เพราะหากต้องรอให้เรียนจบก่อนจึงจะแต่งงาน ถึงเวลานั้นอาร์ลีนอาจจะเสียชีวิตแล้ว แต่ถ้าแต่งงานตอนนี้เขาก็ไม่สามารถหาเงินจ่ายค่าเล่าเรียนด้วยตัวเองได้ ในช่วงเวลาที่สับสนนี้อาร์ลีนก็ถูกส่งตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลอีกครั้ง คราวนี้เธอล้มป่วยด้วยวัณโรคจากการดื่มนมที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ

การที่แพทย์สามารถระบุอาการป่วยได้อย่างชัดแจ้งทำให้ริชาร์ดรู้สึกโล่งใจ โดยลืมคิดถึงข้อเท็จจริงว่าวัณโรคเป็นโรคติดต่อร้ายแรงที่คร่าชีวิตคนมากที่สุดในโลก และในปี 1941 นั้นยังไม่มียารักษา แพทย์ทำได้แค่เพียงประคองอาการเอาไว้เท่านั้น

ริชาร์ดทนรอจนกระทั่งเขาจบการศึกษาระดับปริญญาเอก ถึงตอนนั้นแพทย์ฟันธงแล้วว่าอาร์ลีนจะมีชีวิตอีกไม่นานเกิน 2 ปี อาร์ลีนถูกส่งตัวไปยังสถานพักฟื้นผู้ป่วย วันที่ 29 มิถุนายน 1942 ริชาร์ดขอยืมรถสเตชั่นเวกอนจากเพื่อนคนหนึ่ง เขาเอาที่นอนปูบนที่นั่งตอนหลัง ขับรถไปรับตัวอาร์ลีนที่สถานพักฟื้น เดินทางไปเข้าโบสถ์แต่งงานกันบนเกาะสแตเทนโดยไม่มีครอบครัวหรือเพื่อนเข้าร่วมพิธี มีเพียงบาทหลวงและพยาน 2 คนที่ขอยืมตัวมาจากแถวๆนั้น

โค้ดลับบอกรัก

เวลานั้นเป็นช่วงวิกฤตของสงครามโลกครั้งที่ 2 ริชาร์ดถูกเรียกตัวให้เข้าร่วมวิจัยระเบิดนิวเคลียร์ในโครงการแมนฮัตตัน เขาถูกส่งตัวไปยังสถานีวิจัยเมืองลอสอาลามอส รัฐนิวเม็กซิโก ขณะที่อาร์ลีนถูกส่งตัวกลับไปยังสถานพักฟื้น ช่วงเวลานี้เองที่อาร์ลีนเขียนจดหมายรักติดต่อกับริชาร์ด

ครั้นจะเขียนจดหมายรักเหมือนคู่อื่นๆก็จะธรรมดาเกินไป ริชาร์ดเป็นถึงนักฟิสิกส์ระดับแถวหน้า เป็นหนึ่งในนักวิทยาศาสตร์ที่เข้าร่วมโครงการระดับโลกอย่างโครงการแมนฮัตตัน อีกทั้งเขายังชอบเล่นเกมไขปริศนา อาร์ลีนจึงตัดสินใจเขียนจดหมายถึงริชาร์ดโดยใช้โค้ดลับ ปล่อยให้ริชาร์ดใช้ปัญญาขบคิดแก้ไขข้อความในจดหมาย

แต่ฝ่ายรักษาความปลอดภัยไม่สนุกด้วย โครงการแมนฮัตตันเป็นปฏิบัติการลับสุดยอด พวกเขาเซ็นเซอร์จดหมายทุกฉบับที่ถูกส่งเข้ามาหรือออกไปจากสถานีวิจัย เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยไม่สามารถเข้าใจโค้ดลับในจดหมายที่ส่งถึงริชาร์ด พวกเขาสั่งให้ริชาร์ดบอกกับภรรยาว่า หากจะเขียนจดหมายเป็นโค้ดลับให้แนบวิธีการถอดรหัสมาด้วยจะได้ตรวจข้อความในจดหมายว่าปลอดภัย

แต่แทนที่อาร์ลีนจะเลิกเขียนโค้ดลับ เธอกลับนึกสนุก ทำให้มันยากยิ่งขึ้นไปอีก เจาะรูบนจดหมายทำให้อักษรบางตัวหายไป ใช้หมึกดำป้ายข้อความบางข้อความ บางครั้งก็ส่งเกมต่อภาพจิ๊กซอว์ไปให้เพื่อแกล้งเจ้าหน้าที่ฝ่ายรักษาความปลอดภัย

รักครั้งแรก

ต้นปี 1945 เป็นเวลา 2 ปีกว่าหลังจากที่พวกเขาแต่งงานกันและแพทย์ได้กำหนดวันให้กับอาร์ลีนไว้ ริชาร์ดคิดว่าหากไม่ทำตอนนี้เขาอาจไม่มีโอกาสอีกเลย ก่อนหน้านี้ริชาร์ดและอาร์ลีนไม่เคยหลับนอนด้วยกัน เพราะริชาร์ดเกรงว่าจะทำให้สุขภาพของอาร์ลีนทรุดลง ขณะที่อาร์ลีนก็เกรงว่าริชาร์ดจะติดโรคร้ายจากเธอ บัดนี้ใกล้เวลาที่แพทย์เคยคาดคะเนเอาไว้ ริชาร์ดตัดสินใจขอมีเพศสัมพันธ์กับภรรยา

หลังจากนั้นริชาร์ดก็กลับมาประจำการที่สถานีวิจัยเมืองลอสอาลามอส จนกระทั่งวันที่ 16 มิถุนายน 1945 เขาได้รับโทรศัพท์จากสถานพักฟื้นผู้ป่วยแจ้งข่าวว่าอาร์ลีนมีอาการทรุดหนัก ริชาร์ดจึงรีบบึ่งรถไปหาเพื่อดูใจภรรยาเป็นครั้งสุดท้าย

อาร์ลีนนอนนิ่งไม่ไหวติงบนเตียงผู้ป่วย เธอหายใจรวยรินจนกระทั่งหมดลมในเวลา 21.21 น. และนาฬิกาในห้องคนไข้ก็หยุดเดินทันที อาจเป็นเพราะเหตุบังเอิญ แต่ริชาร์ดหาเหตุผลตามหลักวิทยาศาสตร์ว่าภายในห้องคนไข้มีแสงน้อย เมื่ออาร์ลีนหมดลมหายใจ พยาบาลได้ถอดนาฬิกาออกจากฝาผนังเพื่อดูเวลาสิ้นใจจะได้บันทึกลงในใบแพทย์

ริชาร์ดเล่าว่า นาฬิกาเรือนนี้หยุดเดินบ่อย เขาเคยยกมันลงมาซ่อมหลายครั้งแล้ว การที่พยาบาลเคลื่อนย้ายนาฬิกาน่าจะเป็นสาเหตุให้กลไกเกิดขัดข้องและหยุดเดิน หลังจากภรรยาเสียชีวิตริชาร์ดเขียนจดหมายอำลาอาลัยถึงอาร์ลีนอีกฉบับ โดยลงท้ายติดตลกว่า “ป.ล. ขอโทษด้วยที่ไม่ได้ส่งไปรษณีย์ เพราะผมไม่รู้ที่อยู่ใหม่ของคุณ”