การดูแลสุขภาพปอดในสถานการณ์COVID-19

• Tweet
• 

คอลัมน์ : พบหมอศิริราช

ผู้เขียน : รศ. นพ.นิธิพัฒน์ เจียรกุล

ภาควิชาอายุรศาสตร์

โรคปอดเป็นโรคที่พบได้บ่อยในประเทศไทย และยังเป็น 1 ใน 5 อันดับต้นของโรคสำคัญที่ทำให้เกิดการสูญเสียทรัพยากรสุขภาพ ที่สำคัญคือ ทำให้ประชากรไทยเสียชีวิตก่อนวัยอันควรแต่ละปีนับหมื่นคน โดยสามารถจำแนกโรคปอดในผู้ใหญ่ที่สำคัญในบ้านเราดังนี้

1.โรคปอดติดเชื้อ ที่สำคัญคือ “ปอดอักเสบ” และ “วัณโรค” ส่วนที่กำลังจับตามองกันอยู่มากขณะนี้คือ “โรคปอดอักเสบจากเชื้อ COVID-19”

2.โรคปอดที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ ที่สำคัญคือ “โรคถุงลมโป่งพอง” “มะเร็งปอด” และ “โรคหืด”

ช่วงวัยที่เสี่ยงกับการเกิดโรคปอดคือ ช่วงวัยเด็กและวัยชรา ในวัยเด็กสมรรถภาพปอดจะยังไม่เจริญเติบโตเต็มที่ รวมถึงระบบภูมิคุ้มกันก็ยังไม่มีพัฒนาการไปจนสมบูรณ์เหมือนผู้ใหญ่ ทำให้มีโอกาสเกิดโรคปอดได้ง่ายโดยเฉพาะจากการติดเชื้อ

สำหรับในผู้สูงอายุมีโอกาสรับสารพิษต่อปอดสะสมมานาน อีกทั้งระบบภูมิคุ้มกันก็เสื่อมถอย จึงมีโอกาสป่วยจากโรคปอดที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อได้ง่าย เช่น “มะเร็งปอด” หรือ “โรคถุงลมโป่งพอง” ในอีกด้านหนึ่งก็จะเกิดโรคปอดจากการติดเชื้อได้ง่าย ที่สำคัญคือ “ปอดอักเสบธรรมดาและที่เกิดจากการสูดสำลัก” และ “วัณโรคปอด”

สาเหตุของการเกิดโรคปอด

องค์ประกอบในการเกิดโรคปอดก็เช่นเดียวกับโรคในระบบอื่น โดยส่วนหนึ่งเป็นผลจากลักษณะทางพันธุกรรม เช่น ความผิดปกติในยีนบางตำแหน่งทำให้เสี่ยงต่อการเป็นวัณโรคปอดหรือโรคถุงลมโป่งพอง เป็นต้น

ปอดที่เป็นวัณโรค          

ปอดที่เป็นถุงลมโป่งพอง

แต่ส่วนที่สำคัญที่เราดัดแปลงได้คือ พฤติกรรมสุขภาพ ได้แก่ การสูบบุหรี่ การสัมผัสฝุ่น ควัน และก๊าซ โดยเฉพาะตัวการร้ายที่กำลังคุกคามประชากรไทยและประชากรโลกอย่างหนักขณะนี้คือ ฝุ่น PM_2.5

การรักษา

การรักษาโรคปอดที่เป็นหัวใจคือ การป้องกันไม่ให้เกิดโรค หากเป็นโรคปอดที่เกิดจากการติดเชื้อ สิ่งที่สำคัญคือ การรักษาสุขภาพทั่วไปให้แข็งแรง ไม่เข้าไปในที่ที่คนอยู่กันอย่างแออัดเป็นเวลานาน และฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ทุกปี และเมื่อมีข้อบ่งชี้ก็ควรฉีดวัคซีนป้องกันเชื้อนิวโมคอคคัส เพื่อลดโอกาสเกิดปอดอักเสบจากเชื้อนี้ ส่วนโรคปอดที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ ที่สำคัญคือ ระงับพฤติกรรมสุขภาพที่อันตรายโดยเฉพาะการสูบบุหรี่

ปอดคนปกติ                  

ปอดคนสูบบุหรี่

สำหรับวัณโรคปอดยังเป็นปัญหาสำคัญของประชากรไทยและประชากรโลก โดยเฉพาะถ้าเกิดร่วมกับการติดเชื้อเอชไอวี ปัจจุบันมีการตรวจวินิจฉัยที่ทำได้รวดเร็วและแม่นยำ และมียาที่รักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาให้สั้นกว่า 6 เดือน จึงต้องอาศัยความร่วมมือเป็นอย่างดีจากหลายๆส่วน ประกอบด้วย

– ผู้ป่วย และญาติผู้ดูแล จะต้องปฏิบัติตนตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

– กรณีผู้ป่วยอยู่ในวัยทำงาน จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุนจากผู้บังคับบัญชาหรือนายจ้าง เพราะการรักษาอย่างต่อเนื่องบางครั้งอาจทำให้ขาดงาน ซึ่งหากผู้บังคับบัญชาและเพื่อนร่วมงานเข้าใจและให้กำลังใจ ผู้ป่วยก็จะอาการดีวันดีคืนได้

เมื่อผู้ป่วยได้รับการรักษาต่อเนื่องจนหายขาด และกลับมาเป็นสมาชิกครอบครัวที่สมบูรณ์ เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่แข็งแรงในการร่วมพัฒนาชาติไทย

ท่ามกลางการระบาดของเชื้อไวรัส COVID-19 ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับปอดควรปฏิบัติตนอย่างไร

ในด้านของผู้มีปัญหาเกี่ยวกับปอด ลำพังสถานการณ์ปกติก็ควรระมัดระวังปัจจัยเสี่ยงต่างๆอยู่แล้ว ยิ่งในสถานการณ์การระบาดของเชื้อไวรัส COVID-19 ทั้งผู้ป่วยและประชาชนทุกท่านสามารถช่วยกันรับมือได้ โดย

1.ไม่ออกนอกบ้านโดยไม่จำเป็น ถ้าจะต้องออกไปให้ใส่หน้ากากอนามัย อยู่ในระยะห่างกันอย่างน้อย 1 เมตร ไม่จับต้องวัตถุในที่สาธารณะ และล้างมือด้วยสบู่หรือแอลกอฮอล์เจลบ่อยๆ

2.ลดการปฏิสัมพันธ์ สังสรรค์ทางสังคมทุกชนิด โดยเฉพาะที่มีคนตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป

3.ถ้าจำเป็นต้องเข้าไปในสถานที่ที่มีมาตรการผ่อนคลาย ต้องปฏิบัติตามข้อกำหนดของกระทรวงสาธารณสุข และเข้าร่วมในการรายงานตัวเองด้วยแอปพลิเคชัน พร้อมการรายงานผลการปฏิบัติตามข้อกำหนดของสถานประกอบการนั้น ถ้ามีการแจ้งจากกระทรวงสาธารณสุขว่าท่านมีความเสี่ยงจากการมีโอกาสสัมผัสผู้ติดเชื้อโควิด-19 ตามข้อมูลจากแอปพลิเคชันให้รีบไปพบแพทย์

4.หากมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่หรือได้รับการแจ้งเตือนความเสี่ยงให้รีบไปพบแพทย์ พร้อมให้ข้อมูลความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัส COVID-19 อย่างเปิดเผย

ภาพเอกซเรย์ปอดผู้ป่วยปอดอักเสบจากเชื้อไวรัส COVID-19 โควิด-19 ที่เห็นฝ้าขาวทั่วไปทั้งสองข้าง (รูปด้านบน เทียบกับภาพเอกซเรย์ปอดของคนปกติ (รูปด้านล่าง)

โรคปอดก็ไม่ต่างกับโรคเฉียบพลันหรือโรคเรื้อรังที่สำคัญๆอีกหลายโรค สิ่งที่ดีที่สุดคือการป้องกันและการลดความเสี่ยง การพบแพทย์เพื่อการตรวจสุขภาพประจำปีและฉีดวัคซีนเป็นเรื่องที่สำคัญในปัจจุบัน แต่ถ้าเริ่มมีอาการทางปอด เช่น ไอนานเกิน 2 สัปดาห์ ไอเป็นเลือด เจ็บหน้าอก หรือหอบเหนื่อย ควรรีบไปปรึกษาแพทย์

You must be logged in to post a comment Login